Het is je vast niet ontgaan. Naast Covid-19 waart er nog een tweede virus rond. Ook in ons nuchtere landje stijgt het aantal besmettingen. Steeds vaker hoor je van mensen in je omgeving dat ze rood of blauw getest zijn. Anderen slaan na het maken van een kleurentest opeens groen of geel uit. Maar hoe gevaarlijk is dit kleurenvirus eigenlijk? Wat zijn de typische kenmerken? Hoe groot is het risico op besmetting? Welke rol spelen kleurentesten in de verspreiding van het virus? Helpt het eigenlijk wel om positief geteste mensen in quarantaine- of een gekleurd hokje te plaatsen? En is het medicijn soms niet erger dan de kwaal?
Deze en veel meer vragen komen aan bod in dit artikel Het kleurenvirus: feiten en fabels.
Mocht je het even gemist hebben: waar gaat dit over???
De kleurenmodellen schieten de laatste jaren als paddenstoelen uit de grond. Steeds meer organisaties lijken besmet te raken met het kleurenvirus. Zeker nu hele teams zich aan een kleurentest onderwerpen neemt het aantal geregistreerde besmettingen hand over hand toe. Naast de rode-, blauwe, gele-, en groene gevallen zijn er inmiddels ook oranje varianten van het kleurenvirus gesignaleerd. Er schijnen zelfs mensen te zijn die na een sneltest paars aanlopen of spontaan van kleur kunnen verschieten. De teststraten hebben er hun handen vol aan…
Wat zijn de kenmerkende verschijnselen die kunnen optreden?
Mensen die positief getest zijn kunnen zichzelf op basis van hun kleurenprofiel kwaliteiten toedichten als: “Ik ben nu eenmaal erg rood en dat maakt mij als persoon heel daadkrachtig.” Na een gezellig teamuitje Profielen kleuren plaatsen teamleden zichzelf en elkaar regelmatig in voorgekleurde hokjes met uitspraken als: “Het is heel logisch dat zij zo hecht aan orde en structuur, ze blijkt namelijk nogal blauw te zijn”.
Welke rol spelen kleurentesten in de verspreiding van het virus?
Als je wilt weten of jij zelf drager bent van één of meerdere kleuren, dan kun je jezelf aanmelden bij een teststation. Hier kun je jezelf laten testen op één van de vele kleurenvarianten die er momenteel in omloop zijn. De uitkomst wordt meestal weergegeven in een kleurrijk persoonlijk rapport waaruit blijkt in welke mate jij zelf de verschillende kleuren in huis hebt. Doorgaans is de leidende gedachte achter veel van deze kleurenmodellen: “Door meer inzicht te krijgen in hoe we zelf in elkaar zitten, kunnen we effectiever omgaan met anderen”. Maar wat is er eigenlijk bekend over de mogelijke bijwerkingen van al deze kleurentesten?
Kan het medicijn in sommige gevallen niet erger zijn dan de kwaal?
Helaas is er nog veel dat we niet weten. Om met premier Rutte te spreken: “In een crisis als deze moet je soms met 50 procent van de kennis 100 procent van de besluiten nemen, en de gevolgen daarvan dragen”. Bovendien geldt ook hier: de ene test is de andere niet.
Naarmate de diverse kleurenmodellen aan populariteit winnen, lijkt het er wel op dat ook de misvattingen over de geschetste kleurenprofielen significant toenemen. Hieronder heb ik de 5 meest gehoorde fabels en de belangrijkste feiten voor je op een rijtje gezet.
Fabel 1. “Kleurenprofielen gaan over wie ik als mens ben”
Kleurenprofielen gaan niet over wie jij als persoon bent. De kleuren refereren aan gedragsvoorkeuren, persoonlijke waarden en/of drijfveren die bepalen hoe- en/of waarom je reageert, denkt en handelt zoals jij dat doet. Jouw eigen manier van Denken, Voelen en Doen vormt de basis voor jouw unieke veelkleurige persoonlijkheid en kleurrijke talenten.
Op basis van een uitgebreide vragenlijst ben je zelf het beste in staat vast te stellen wat jouw ‘ware’ voorkeurstype is. Bedenk daarom bij elke keuze: Welke beschrijving geeft het beste mijn persoonlijkheid weer, wanneer er geen druk van buiten is dat mijn gedrag beïnvloedt? Wat is gemakkelijker voor me te gebruiken; wat geeft me meer plezier, kost me minder moeite en levert me meer energie op?
Fabel 2. “De kleuren weerspiegelen mijn vaardigheden en kwaliteiten”
Gedragsvoorkeuren, waarden en drijfveren zijn geen vaardigheden of bekwaamheden. Jouw kleuren bepalen niet wat je wel en niet kunt doen. Daarom is het ook beter om te praten over een persoonlijksheidsscan– of vragenlijst dan over een ‘test‘, omdat hiermee de verkeerde suggestie gewekt kan worden dat er sprake is van een toets of assessment.
Het is dus ook nadrukkelijk géén selectie-instrument waarmee de geschiktheid van een kandidaat kan worden bepaald. Gelukkig zijn er genoeg andere middelen en methoden beschikbaar die zich hier veel beter voor lenen, zoals bijvoorbeeld een assessment, 360 graden feedback scan, EVC onderzoek of de STARR methodiek.
Fabel 3. “Het ene kleurentype is beter, besluitvaardiger, creatiever, zorgvuldiger, socialer etc…dan het andere”
Het ene kleurentype is niet beter dat het andere. Elk persoonlijkheidstype heeft zo zijn eigen mogelijkheden. De voorkeuren zijn ook niet absoluut: iedereen maakt in de praktijk in meer of minder mate gebruik van alle kleuren. De kleurenanalyse zegt bovendien ook niets over de ontwikkelbaarheid van jouw vaardigheden en kwaliteiten.
Dat sommige rollen en eigenschappen je ‘van nature’ makkelijker afgaan wil niet zeggen dat je andere vaardigheden en kwaliteiten niet kunt ontwikkelen. Het kan soms een kwestie van tijd zijn en in andere gevallen wellicht ook van heel hard- en veel oefenen om jezelf het gewenste gedrag en de benodigde vaardigheden meer ‘eigen’ te maken.
Fabel 4.“Om de beste te worden heb je voornamelijk talent nodig”.
Om de beste te worden, moet je gewoon heel hard en lang oefenen. Volgens de wetenschapper Carol Dweck is jouw manier van denken of jouw ‘coping-gedrag’ mede bepalend voor een veelzijdige ontwikkeling van jouw talenten. Hij maakt onderscheid tussen mensen met een Fixed mindset (“Mijn talent is een vaststaand gegeven”) of een Groei mindset (“Mijn talent is veelzijdig en ontwikkelbaar”). Hiermee wordt persoonlijke groei en ontwikkeling dus vooral een kwestie van kiezen waar jij zelf graag in wilt en durft te geloven.
Fabel 5: “Als je maar hard genoeg werkt en goed blijft oefenen kun je als mens alles bereiken wat je maar wilt”
Hard werken en goed oefenen biedt je in jouw leven en werk geen enkele garantie dat je er in alle opzichten ook altijd in zult slagen om je persoonlijke doelen en ambities te verwezenlijken. Ook als je heel hard aan jezelf werkt, wil dat helaas nog steeds niet zeggen dat al je wensen en behoeften daarmee daadwerkelijk in vervulling zullen gaan.
Persoonlijke effectiviteit en (team)ontwikkeling begint bovenal met het verwerven van meer zelfkennis. De zoektocht naar ‘je ware ik’ of ‘meest natuurlijke zelf’ kan soms een leven lang duren. En voor sommigen zal “worden wie je bent” altijd een illusie blijven…
Wie anderen kent, is wijs
Wie zichzelf kent, is verlicht
(Lao Tze, ca 500 voor christus)
Hoe gevaarlijk kan het eigenlijk zijn om positief getest te worden?
Een gevalideerde persoonlijkheidsanalyse geeft op een positieve manier inzicht in jezelf en in anderen. Da’s mooi, want het is natuurlijk altijd fijn om positief gewaardeerd te worden. Anderzijds schuilt daar ook een gevaar in. Zo ben ik op een goede dag waarop echt alles mee zit Vriendelijk, Relatiegericht, Vrolijk, Spontaan, Gezellig, Humoristisch, Speels, Avontuurlijk, Meegaand, Harmonieus, Initiatiefrijk, Attent, Meelevend, Expressief, Gedreven, Zorgzaam, Inspirerend, Analytisch, Objectief, Invloedrijk, Open, Innemend, Creatief, Flexibel, Vastberaden, Direct, Nauwkeurig, Besluitvaardig, Gestructureerd, … en/of…Weloverwogen.
Aardig om te weten, toch?
Natuurlijk is het wel eens prettig om een complimentje te krijgen en als nuchtere Hollanders er hopelijk ook eentje terug te geven. Want helaas zijn er ook van die dagen dat alles even flink tegen kan zitten. Dan kan ik ook Vlak, Afhankelijk, Saai, Gedwee, Verongelijkt, Impulsief, Dwars, Veeleisend, Geprikkeld, Afwezig, Drammerig, Dominant, Intolerant, Grenzeloos, Naïef, Overhaast, Argwanend, Gesloten, Teruggetrokken, Controlerend, Afstandelijk, Star, Besluiteloos, Traag, Verzuchtend, Chaotisch… en/of… Pietluttig zijn.
En wees nou eens eerlijk, gebeurt jou dat nou nooit? Hoe eerlijk durven jouw collega’s op zulke momenten tegen jou te zijn? En hoeveel van jouw teamgenoten gaan de confrontatie liever uit de weg, uit angst om niet aardig gevonden te worden of de ander te kwetsen?
Hoe betrouwbaar is zo’n zelftest eigenlijk?
De uitkomst van een uitgebreide scan of vragenlijst geeft jou slechts een eerste indicatie van de persoonlijke eigenschappen die jou het meest typeren op basis van hoe jij jezelf bij voorkeur gedraagt. Staar je dus vooral niet blind op de eerste uitslag van een zelfscan over jouw persoonlijke voorkeuren.
Wees jezelf, er zijn al zoveel anderen (Loesje)
Hecht bij het bepalen van jouw persoonlijkheidstype vooral geen absolute waarde aan een persoonlijkheidsrapport. Zelfs onder deskundige begeleiding blijkt het voor de meeste mensen namelijk nog knap lastig om meteen hun ‘ware aard’ te achterhalen, zonder zich al op voorhand te conformeren aan de eisen of verwachtingen die anderen aan hen stellen. In de ene situatie gedraag je je immers ‘zus’, in een andere situatie weer ‘zo’. Dus welke eigenschappen weerspiegelen jouw persoonlijkheid nu het meest?
Hoe kun je bij zelfonderzoek ‘kleurenblindheid’ en ‘kameleongedrag’ voorkomen?
Persoonlijke ontwikkeling en groei begint voor mij met zelfreflectie en bewustwording van mijn eigen gedragsvoorkeuren en interactiepatronen. Weten en willen ontdekken welk gedrag mij energie kost en onderzoeken wat mij als persoon energie oplevert horen daarbij.
Om ‘sociaal wenselijk gedrag’ te voorkomen geef ik als gecertificeerd trainer/coach zelf de voorkeur aan de MBTI®. Een persoonstypescan die gebaseerd is op de theorieën van de psycholoog Carl Gustav Jung. De Myers Briggs Type Indicator meet op vier dimensies de basisvoorkeuren van een individu: Extraversion versus Introversion, Sensing vs Intuïtion, Thinking vs Feeling en Perceiving vs Judging. Op elke dimensie bepaal je zelf jouw persoonlijke voorkeur. Zo ontstaat een raamwerk dat persoonlijkheidsverschillen op een positieve en opbouwende manier beschrijft. Dit maakt de MBTI bij uitstek tot een ontwikkelinstrument dat je aanzet tot meer zelfreflectie en bewustwording.
Hoe kan een persoonstypescan bijdragen aan teamontwikkeling?
Met behulp van een persoonstypescan kunnen teamleden ontdekken hoe zij met hun individuele stijl en rollen een bijdrage kunnen leveren aan de teamdoelen en hoe ze het beste gebruik kunnen maken van de andere aanwezige rollen en kwaliteiten binnen het team. Dit kan waardevolle informatie opleveren om de teameffectiviteit te verbeteren. En zelfs wanneer dit gebeurt onder deskundige begeleiding van een gecertificeerde teamcoach, zal dit proces alleen een echte kans van slagen hebben mits:
1. teamleden bereid zijn om de onderlinge verschillen meer te waarderen en beter te benutten;
2. teamleden elkaar onderling ook willen en durven aanspreken op (on)gewenst gedrag, (achterblijvende) prestaties en het nakomen van gemaakte afspraken.
Conclusie: kleurenprofielen Mensbeeld of Wensbeeld?
Natuurlijk weet ieder weldenkend mens dat het veel te simpel is om te stellen “dat je als mens nou eenmaal rood, geel, groen of blauw bent aangelegd”. Met dit soort stereotypen maak je een karikatuur van jezelf en de kleurrijke talenten waar ieder mens van nature over beschikt. Naarmate je zelfinzicht en Bewust-ZIJN groeien kun je wel leren om steeds effectiever te schakelen tussen de veelkleurige ‘eigen-aardigheden’ waarover wij mensen beschikken.
“Wanneer je iets aan je gedrag wilt veranderen, vraag je dan eerst af wie je zelf wilt zijn.”(James Clear, Elementaire Gewoonten)
Al sinds mensenheugenis onderscheiden wij mensen ons van dieren doordat wij ons bewust zijn van wie wij zijn, wat we voelen, denken en doen. Dit geeft je als mens oneindig veel keuzemogelijkheden om invloed uit te oefenen op de kwaliteit van jouw leven en werk: Formuleer jouw eigen waarden en doelen, vind de juiste balans tussen denken, voelen en doen en maak positieve krachtige keuzes.
In hoeverre helpt het dragen van mondkapjes en pleisters plakken?
Het verschil tussen wie je bent en graag wilt zijn, is uiteindelijk wat je doet. Zo levert het tonen van oprechte interesse in de beweegredenen van de ander je in een (werk)relatie al gauw meer op dan te snel je oordeel klaar hebben. Het effect van mondkapjes dragen is door de deskundigen in de praktijk helaas nog onvoldoende aangetoond en achteraf pleisters plakken blijkt meestal niet veel meer dan een eerste doekje voor het bloeden. Dus als jij bij je collega’s niet steeds tegen dezelfde muur aan wilt lopen, blijft dat in de meeste gevallen toch vooral een kwestie van je gezond verstand gebruiken en zélf #andersdenkenvoelendoen
Wil je weten hoe jij het beste uit jezelf of jouw team naar boven kunt halen? Bel me dan gerust een keer op 0680157159 www.humancolours.nl
#kleurenprofielen #kleurentest #disc #insightsdiscovery #managementdrives #spiraldynamics #lifo